Boortsog, Orta Asya ve Moğol mutfağının klasik kızarmış hamur tatlısıdır. Genelde sade, bal veya kaymakla yenir. Aşağıdaki tarifte hamurun içinde yoğurt kullanarak daha yumuşak–ipeksi bir iç doku elde ediyoruz; yanında da bal–yoğurt sosu veriyoruz.
Yazı İçeriği
Ölçüler, verim ve süre
- Verim: 30–40 adet (boyuta göre)
- Hazırlık: 20 dk
- Dinlendirme: 15–20 dk
- Kızartma: 20–25 dk
Malzemeler
Hamur (yoğurtlu)
- 400 g un (2,5–3 su bardağı; kontrollü ekleyin)
- 1,5 yemek kaşığı toz şeker (tatlılık az; artırılabilir)
- 1 çay kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı kabartma tozu
- 1/2 çay kaşığı karbonat (daha gevrek kabuk için)
- 1 adet yumurta
- 120 g yoğurt (süzme değil; katı kıvamlı)
- 80 ml süt (yaklaşık 1/3 su bardağı)
- 50 g tereyağı, eritilmiş ve ılıtılmış (veya 50 ml sıvı yağ)
Kızartma için
- 700–900 ml nötr yağ (ayçiçeği/kanola)
- (İsteğe bağlı) 1 tarçın çubuğu – yağı kokulandırmak için
Bal–yoğurt sosu (servis)
- 200 g süzme yoğurt
- 2–3 yemek kaşığı bal
- 1/2 çay kaşığı öğütülmüş kakule veya vanilya (opsiyon)
- Bir tutam tuz
Not: Geleneksel servis için ayrıca bal, reçel, kaymak veya kımız/kara çay eşlik edebilir.
Yapılışı (adım adım)
- Kuru karışım: Geniş bir kapta un, şeker, tuz, kabartma tozu ve karbonatı tel çırpıcıyla homojen karıştırın.
- Sıvıları birleştir: Ayrı bir kapta yumurta, yoğurt, süt ve ılıtılmış tereyağını pürüzsüz olana dek çırpın.
- Hamuru oluştur: Sıvıları un karışımına ekleyin. Kaşıkla toparlayın, sonra tezgâhta ele hafifçe yapışan yumuşakbir hamur olacak şekilde 1–2 dakika nazikçe yoğurun. Gerekirse çok az un serpiştirin.
- Dinlendir: Üstünü örtüp 15–20 dakika bekletin (gluten gevşer, açması kolaylaşır).
- Şekil ver: Hamuru iki eşit parçaya bölün. Her birini 7–8 mm kalınlıkta açın. Klasik şekiller:
- Baklava dilimi (3×5 cm civarı)
- Şerit (10×2 cm) – ortasına bir yarık açıp şeridi içinden geçirerek “fiyonk” yapabilirsiniz.
- Yağı ısıt: Derin bir tencerede yağı 170–175 °C’ye getirin. Termometreniz yoksa bir parça hamuru atın; 10–12 saniyede yüzeye çıkıp etrafı kabarcıklanıyorsa sıcaklık uygundur.
- Kızart: Boortsogları kalabalık yapmadan parti parti kızartın. Her yüzü 1,5–2,5 dakika altın rengi olana kadar pişirin. Renk hızlı koyarıyorsa yağ fazla sıcaktır; ısıyı düşürün.
- Süz–dinlendir: Delikli kepçeyle alıp ızgara veya kâğıt havlu üzerinde fazla yağını süzdürün.
- Sos: Süzme yoğurt, bal, kakule ve bir tutam tuzu pürüzsüz olana kadar karıştırın. Soğuk servis edin.
- Servis: Boortsogları ılık halde bal–yoğurt sosuna batırarak ya da üzerine bal gezdirip servis edin.
Püf noktaları
- Yoğurt + az karbonat: İç dokuyu yumuşatır, dışını gevrekleştirir. Karbonatı fazla kaçırmayın; tat bozulur.
- Hamur sertleşmesin: Unu kontrollü ekleyin; sert hamur yağ çeker ve içi kuru olur.
- Yağ ısısı sabit kalsın: Her parti arasında 30–60 sn bekleyip ısının toparlanmasına izin verin.
- Şekil ölçüsü = pişme dengesi: Çok büyük parçalar dıştan hızlı kararır, içi hamur kalır. 7–8 mm kalınlık güvenlidir.
- Tarçınlı yağ hilesi: Kızartma yağında kısa süre tarçın çubuğu gezdirirseniz hoş bir koku verir; çubuğu kızartmadan önce çıkarın.
Varyasyonlar
- Mayalı boortsog (daha pofuduk): Kabartma tozu/karbonat yerine 1 tatlı kaşığı instant maya kullanın. Sıvıları ılık (yaklaşık 35 °C) ekleyin; hamuru yoğurup 45–60 dk mayalandırın. Şekil verdikten sonra 10 dk daha dinlendirip kızartın.
- Tam geleneksel (sade): Yoğurdu çıkarıp sütü 120–140 ml’ye yükseltin, şekeri azaltın (veya kaldırın). Bal/kaymakla servis edin.
- Kum midye/örgü şekli: Şeritleri birbirine burup minik örgüler yapın; çocuklar için iştah açıcı olur.
- Susamlı dış: Kızartmadan hemen önce hamuru hafifçe su/sütle fırçalayın, susama bulayıp kızartın (daha çıtır).
Saklama ve tazeleme
- Oda sıcaklığında hava almayan kapta 1–2 gün kıtırlığını korur.
- Ertesi gün için: 180 °C fırında 4–5 dakika ısıtın ya da airfryer’da kısa süre tazeleyin.
- Dondurma: Şekil verilmiş çiğ hamuru tek sıra dondurup poşetleyin; kızartmadan önce buzu hafif çözülene kadar bekletin.
Sık sorulanlar
- Fırında olur mu? Lezzet olur ama “boortsog”un karakteristik kızarmış dokusu kaybolur. Denerken 190 °C’de 12–15 dk, üstü kızarana kadar pişirin; üzerine az yağ fırçalayın.
- Yağ çekiyor, neden? Hamur sert/ıslak dengesiz, yağ soğuk veya tencere aşırı kalabalık. Sıcaklığı 170–175 °C aralığında tutun, partileri küçük yapın.
- Şekeri artırabilir miyim? Evet; 2,5–3 yemek kaşığına çıkabilirsiniz. Bal–yoğurt sosu kullanacaksanız hamuru fazla tatlandırmayın.
Afiyet olsun.
